مقاومت کودکان در مقابل دارو

نوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد.

سؤال 1ـ شیرخواره 8 ماهه‏‌اى دارم كه در برابر خوردن دارو مقاومت مى‏‌كند. چگونه دارو را به او بخورانم؟

جواب:
بیشتر نوزادان در برابر خوردن دارو مقاومت مى‏‌كنند؛ اما چون دارو براى سلامت، و ویتامین‏‌هایى چون آد، مولتى ویتامین و قطره آهن براى رشد طبیعى آنان ضرورت دارد، نباید تسلیم مقاومتشان شوید؛ بنابراین، چاره‏‌اى جز استفاده از اهرم فشار ندارید و باید دارو را در حلق نوزاد بریزید؛ البته با آرامش نه عصبانیت.
با نشاندن او بر روى زانو و با استفاده از یك دست، حركاتش را مهار كنید و با دست دیگر، دارو را به وى بخورانید. شاید لازم باشد از همسرتان یا فرد دیگرى نیز كمك بگیرید.
با توجه به این كه داروهاى نوزادان به صورت شربت (مایع) است مى‏‌توانید آن را با قطره چكان یا سرنگ بدون سوزن در دهانش بریزید. استفاده از این وسایل با توجه به حركات نوزاد، از قاشق بهتر است و دارو به طور كامل در دهان او قرار مى‏‌گیرد و مقدارى از آن بیرون نمى‏‌ریزد. مراقب باشید كه دارو را با فشار به داخل گلو و مجراى تنفسى او نریزید.
طبیعى است كه استفاده شما از اهرم فشار، نوزادتان را عصبانى مى‏‌كند؛ بنابراین پس از خوراندن دارو نوازشش كنید.
خوراندن دارو را به شیرخوار، باید با سرعت انجام دهید؛ سپس او را با تكان دادن آرام كنید.
بسیارى از نوزادان به طور غریزى دهانشان را باز مى‏‌كنند؛ اما اگر فرزند شما با بستن دهان خود مقاومت مى‏‌كند، لحظه‏‌اى بینى او را بگیرید تا دهانش را براى تنفس باز كند.
زمانى كه مى‏‌خواهید به او دارو بدهید، برایش حرف بزنید.
در صورت موافقت پزشك یا داروساز مى‏‌توانید دارو را همراه با مایعات كمكى و با شیشه به او بدهید؛ البته توجه داشته باشید كه میزان آن مایع کمکی، كمى اندك باشد تا تمام دارو به نوزاد برسد.
در صورت امكان تبدیل داروهاى خوردنى به تزریقى، از پزشك نوزادتان بخواهید تا به جاى شربت، آمپول تجویز كند. تزریق براى نوزادانى كه در برابر دارو مقاومت مى‏‌كنند، راحت‏‌تر است.
قطره چشم یا پماد چشمى را هنگامى كه خواب است، در چشم او بریزید یا به آن بمالید.

سؤال 2ـ پسر 4 ساله‏‌ام دارو نمى‏‌خورد و با بستن دهان مقاومت مى‏‌كند. چه كنم؟

جواب:
دلیل مصرف دارو را برایش توضیح دهید و براى این كار از پزشك كمك بگیرید؛ توضیحات پزشك مؤثرتر است. داروها را به سربازان شجاعى تشبیه كنید كه مى‏‌توانند با بیمارى او بجنگند.
بهتر است او را از طول دوره درمان هم آگاه كنید كه بداند لازم نیست همیشه دارو بخورد. براى این كار مى‏‌توانید از یك تقویم دیوارى استفاده كنید و روى هر روزى را كه دارو مى‏‌خورد، خط بزنید.
هنگام دادن دارو به فرزندتان، رفتارى كاملا جدى داشته باشید و این كار را به گونه‏‌اى انجام دهید كه گویا حتى «تصور» نخوردن آن هم وجود ندارد. تزلزل شما هنگام خوراندن دارو، او را مقاوم‏‌تر مى‏‌كند.
از فرزندتان براى خوردن دارو خواهش و التماس نكنید. همدردى با او و توضیح فراوان در این باره، او را به این باور مى‏‌رساند كه دارو را دوست ندارد.
به سبب خوراندن دارو، عذرخواهى نكنید؛ اما تشویق او پس از خوردن دارو بیسار مطلوب است. تشویق او مى‏‌تواند دادن یك خوردنى شیرین و خوشمزه باشد.
یكى از علل مقاومت كودكان در برابر دارو، این است كه فرد بزرگ‏‌ترى داروى بدمزه‏‌اى را در گلوى آنان مى‏‌ریزد؛ پس اجازه دهید خودش دارو را در دهان بگذارد.
براى كاهش مقاومت فرزندتان هرگز ار راه‏‌هاى نادرست استفاده نكنید. به دروغ به او نگویید كه دارو بدمزه نیست؛ اعتمادش از شما سلب خواهد شد.
دارو را هرگز با نام شربت یا شكلات یا آب نبات به او ندهید؛ زیرا ممكن است داروهاى دیگرى را نیز به جاى شكلات بخورد و در معرض تهدید قرار گیرد.

سؤال 3ـ دختر 6 ساله‏‌ام با خوردن داروهاى مایع مشكلى ندارد؛ اما از خوردن قرص مى‏‌گریزد و در مقابل قطره چشم مقاومت مى‏‌كند. چگونه این مشكل را حل كنم؟

جواب:
1. او را به طور عملى با شیوه درست خوردن قرص آشنا سازید. با استفاده از قرص‏‌هاى ویتامین به او نشان دهید كه چگونه آن را را وسط زبان خود قرار مى‏‌دهید و با یك لیوان آب فرو مى‏‌دهید و اگر پایین نرفت، از لیوان دوم آب كمك مى‏‌گیرید؛
2. از او بخواهید همین عمل شما را در ذهن خود انجام دهد و تصور كند؛
3. اجازه دهید با تكه‏‌اى كوچك از هویج پخته یا لوبیاى پخته یا تكه‏‌اى كوچك از آب نبات تمرین كند. خوب است در ابتدا اندازه آن‏‌ها از قرص واقعى كوچك‏‌تر باشد؛
4. قرص را به تكه‏‌هاى كوچك تقسیم كنید تا آن را تكه تكه فرو دهد؛
5. استفاده از یك قاشق بستنى، ژله، فالوده‏‌ى سیب، مربا یا عسل به فرو دادن قرص كمك مى‏‌كند؛ البته در صورتى كه از نظر پزشك یا داروساز، همراه كردن قرص با خوردنى دیگرى اشكال نداشته باشد؛
6. در صورت موافقت پزشك مى‏‌توانید قرص را آسیاب كرده، به صورت پودر و مخلوط با كمى آب انگور یا آب آلو به او بدهید.
براى چكاندن قطره چشم، به او بگویید دراز بكشد و چشم‏‌هایش را ببندد و چند قطره از دارو را در گوشه چشم او بریزید تا وقتى چشم را باز مى‏‌كند، قطره‏‌هاى دارو به قرنیه برسد.

سؤال 4- دختر 7 ساله‏‌اى دارم كه در برابر داروهاى مایع (شربت) مقاومت مى‏‌كند، چگونه مى‏‌توانم این مقاومت را از بین ببرم؟

جواب:
علت اصلى مقاومت كودكان در برابر داروهاى مایع، طعم نامطلوب آن‏‌ها است؛
پس بكوشید با راهكارهاى ذیل تا حد امكان این مشكل را كمتر كنید:
1. مصرف آب میوه خنك، خرده یخ یا خوردنى‏‌هایى با طعم نعناع قبل و بعد از مصرف دارو، مزه بد آن را كمتر مى‏‌كند؛
2. استفاده از قطره چكان یا سرنگ بدون سوزن، باعث مى‏‌شود كه دارو در قسمت انتهایى گلو قرار گیرد و طعم بد آن كمتر احساس شود؛
3. در صورت موافقت پزشك یا داروساز، داروهاى مایع را داخل خوردنى دیگرى مانند آب انگور یا آب آلو بریزید تا طعم بد آن را كمتر احساس كند.
توجه داشته باشید كه میزان خوردنى زیاد نباشد؛ زیرا ممكن است همه آن را نخورد و دارو به طور كامل مصرف نشود.
از مخلوط كردن دارو با نوشیدنى‏‌هایى كه دوست دارد (شیر، آب، پرتقال، آب سیب و...) بپرهیزید؛ زیرا ممكن است به جهت تغییر طعم آن‏‌ها تا مدتى این نوشیدنى ها را نخورد.

_______________________

منبع:
نسیم مهر جلد 3، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی