راهکارهای ایجاد روحیه استقلال در کودک

نوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد.

سؤال 1ـ فرزندم تازه متولد شده است. از چه زمانی و با چه راهکارهایی باید روحیه استقلال را در او ایجاد کنم؟

جواب:
فرزند شما تا یک سالگی نیاز جدی به شما دارد تا دوران دلبستگی را به خوبی بگذراند؛ اما از آن پس، با راهکارهای ذیل از وابستگی او بکاهید و بر استقلالش بیفزایید:
1. جداسازی برای خواب:
12 تا 18 ماهگی مناسب ترین سن جداسازی کودک برای خواب است. اتاق مستقل، روحیه استقلال را در او ایجاد می کند.
2. واگذاری امور شخصی:
کودک از 2 سالگی به بعد مایل است کارهای شخصی اش (غذاخوردن، لباس پوشیدن، به پا کردن کفش و...) را خود انجام دهد. حتی این میل گاهی در کودکان 6 ماهه هم دیده می شود که دست مادر را کنار می زند تا خود شیشه شیر را بگیرد؛ پس به این میل فطری اش توجه و از آن استفاده کنید.
برای انجام امور شخصی کودک، زمان ویژه ای را در نظر بگیرید تا او را هنگام رفتن به میهمانی یا مهدکودک در تنگنا قرار ندهید و دستپاچه نکنید. در صورت ضرورت می توانید از او بخواهید تا برخی کارها (کشیدن زیپ شلوار، بستن دکمه های پیراهن، بستن بند کفش ها و...) را داخل خودرو انجام دهد.
3. بازی:
بازی هایی از قبیل خاله بازی یا خانه بازی می تواند استقلال او را تقویت کند؛ زیرا در قالب بازی، زندگی مستقلانه را تمرین می کند.

چـنـد توصیـه:
الف. از مراقبت شدید کودک خود بپرهیزید.
ب. در ناسازگاری های او با خواهر و برادر دخالت نکنید.
ج. مو، بلوز و یقه او را صاف نکنید.
د. اگر کسی از فرزند شما مطلبی را می پرسد، به جای او پاسخ ندهید.
امور پیش گفته، استقلال کودک را به خطر می اندازد.

سؤال 2- پسرم کلاس اول ابتدایی است. چگونه می توانم در کارها به ویژه در درس خواندن به استقلال او کمک کنم؟

جواب:
برای ایجاد روحیه استقلال در کودک دبستانی خود، از راهکارهای ذیل استفاده کنید:
1. برنامه ریزی درسی:
با نظر خودش، برنامه ای درسی را تنظیم کنید تا براساس آن، امور مربوط به مدرسه را انجام دهد و مجبور نباشید دائم در این مسأله دخالت کنید و او را متکی به خودتان بار آورید.
2. رفت و آمد به مدرسه:
در صورت امکان( نزدیکی راه، امنیت، خیابان، دوستان خوب و...) اجازه دهید خود به مدرسه برود و از همراهی او بپرهیزید.
3. اردوها:
در صورت اطمینان از مراقبت مربیان در اردوها، او را از رفتن به اردو منع نکنید. با توجه به انجام امور شخصی در اردو، استقلال او تقویت خواهد شد.
4. جمع همسالان:
با فرض داشتن همسالان خوب، اجازه دهید زمانی را با آنان باشد. حتی می تواند گاهی شب را نیز در منزل دوستان خوب و نزدیکان قابل اعتماد بماند.
5. خرید وسایل شخصی:
فرزند شما در سنی است که می تواند برخی از وسایل مورد نیاز خود ( لوازم التحریر، جوراب، نوار کاست، لوح های فشرده، وسایل زینتی اتاق خود و...) را خود و بدون حضور شما بخرد. این عمل در استقلال او بسیار مؤثر است.
6. اعطای حق انتخاب:
به او اجازه دهید انتخابگر باشد. شما می توانید در مسائل گوناگون زندگی، چند گزینه خوب را در اختیارش قرار دهید تا یکی را برگزیند.

چـنـد توصیـه:
الف. در حضور او، درباره اش با دیگران فراوان سخن نگویید. این رفتار باعث می شود خود را بنده‌ی زر خرید شما بداند.
ب. وقتی از شما درباره مسأله ای نظر می خواهد، بی درنگ نظر ندهید. ابتدا بگویید: نظر خودت چیست؟! اگر نظر خوبی داشت، بگویید نظر من هم همین است و اگر نظر مناسبی نداشت، نظر دهید؛ ولی نظر او را هم به طور کامل رد نکنید.
ج. وقتی نظری می دهد ( به ویژه در جمع) هرگز با جمله هایی از قبیل این که «کسی از تو نظر نخواست» یا «این مطلب به بچه ها مربوط نمی شود» و... او را خجالت زده نکنید.
د. هنگامی که از مدرسه، اردو، منزل نزدیکان یا برنامه ای تفریحی برمی گردد، او را سؤال پیچ نکنید که آیا خوش گذشت؛ مربیان چه کسانی بودند؛ چه کارهایی انجام دادید و... فقط کافی است به او خسته نباشید بگویید (در صورتی که خودش مایل بود درباره برنامه هایش سخن بگوید، با علاقه مندی به سخنانش گوش دهید).

منبع:
نسیم مهر جلد 2، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی